4 gevaren van afvallen met eiwitten

Eiwitten worden terecht veel geprezen, omdat ze je een vol gevoel geven en zorgen voor spieren – wat weer helpt bij het afvallen. Het is inderdaad zo dat eiwitten, of proteïne belangrijke functies vervullen in ons lichaam, waaronder spieropbouw en spierherstel (bijvoorbeeld na het sporten).

Maar als je teveel eiwit gaat eten kan dit ook gevaren opleveren voor je gezondheid. In dit artikel lees je wat de 4 gevaren zijn van afvallen met eiwitten.

Eiwit als energie bron

Vaak lees ik dat eiwitrijke voeding een goede bron is voor energie. Maar klopt dat wel? Ik sprak een expert op het gebied van voeding (Ebrina van der Bijl, voedingsdeskundige) en zij vertelde mij; ‘ons lichaam gebruikt eiwit het liefste niet als energie bron! Sterker nog, eiwit kan niet eens fatsoenlijk worden opgeslagen in het lichaam (in tegenstelling tot koolhydraten en vetten).’

Een gram eiwit levert ons 4 kcal aan energie, net zoals koolhydraten. Maar ons lichaam gebruikt die eiwitten liever voor een heleboel andere functies. Ze bieden bijvoorbeeld structuur en ondersteuning aan alle cellen in ons lichaam (vooral in spier en botweefsel). Daarnaast spelen ze een belangrijke rol bij het aanmaken van neurotransmitters, hormonen en enzymen, het transporteren van moleculen en het aanmaken van antilichamen.

Het lichaam geeft het de voorkeur aan koolhydraten (boven vetten en eiwitten) als energiebron. Koolhydraten kunnen worden opgeslagen in de lever en in de spieren. Op die manier heeft het bloed een constante aanvoer van glucose (suiker) tijdens je slaap en tussen de maaltijden.

Als koolhydraten niet voorradig zijn, dan zal je lichaam vet gaan aanspreken als energieleverancier en als allerlaatste is eiwit aan de beurt. En dat is maar goed ook, want die eiwitten hebben het veel te druk met andere, heel belangrijke, taken. Dit is ook de basis van het koolhydraatarm dieet.

Eiwitten kunnen dus wel gebruikt worden als energie door het lichaam maar je doet je lijf er geen plezier mee om meer eiwitten te eten als extra energiebron.

Waarom is een eiwitrijk dieet gevaarlijk?

Maar als ze zo belangrijk zijn, vraag je je af, waarom is het dan onverstandig om te veel eiwitten te eten? Waarom is een eiwittendieet dan gevaarlijk? Het antwoord op die vraag is:

Een gezond persoon eet dagelijks precies zoveel eiwitten als zijn of haar lichaam nodig heeft voor lichaamsfuncties. Als je teveel eiwitten eet, dan kost het je lichaam veel energie om deze af te breken. (Dit is de basis van het eiwittendieet of diëten die enkel eiwitrijke voeding promoten om af te vallen). Dus het klopt dat je basis energie verbruik iets omhoog gaat bij een hogere eiwit inname.

Je lichaam kan eiwitten niet kan opslaan, dus het zal ze wel moéten afbreken. En juist dat proces heeft de schadelijke consequenties: 

1. Veel vitamines en mineralen worden verspild met het afbreken van eiwitten
2. Je legt een grote druk op de nieren, die het overschot aan aminozuren en eiwitten afvoeren. Op langer termijn kan dit nierschade veroorzaken
3. Verstoorde zuurtegraad in het lichaam
4. Je verliest calcium bij het afvoeren van de overtollige eiwitten via de urine. Wetenschappelijk onderzoek heeft dit zelfs in verband gebracht met botontkalking.
   Nb. Eiwitrijke voedingsmiddelen bevatten vaak calcium waarmee de balans deels hersteld wordt.

Waarom je dagelijks voldoende eiwitten nodig hebt

Omdat we eiwitten niet kunnen opslaan, gebruikt de lever zo veel aminozuren als nodig voor het maken van de benodigde functionele eiwitten en het restant wordt via de nieren afgevoerd met de urine. Het is juist daarom zo belangrijk er voor te zorgen dat je dagelijks voldoende eiwitten eet mét voldoende essentiële aminozuren.

Kun je afvallen met shakes op basis van eiwitten?

De wereld van eiwitpoeder, shakes, dranken en suplementen is eindeloos. Er zijn legio speciaalzaken en webshops waar je jouw product kan bestellen. De eiwitshakes worden vaak gebruikt en gepromoot om te helpen met afvallen. Maar Kun je afvallen met shakes?

Het eenvoudige antwoord op deze vraag is ‘Nee, je kan niet afvallen met eiwitshakes‘. Tenminste, niet alleen door het drinken van shakes. Afvallen doe je namelijk door minder energie tot je te nemen dan dat je verbrandt en/of door de samenstelling van je voeding aan te passen.

Ons advies wat betreft de shakes: Als je dagelijks voldoende eiwitten en essentiële aminozuren binnenkrijgt heb je geen aanvullende eiwitshakes nodig. Doe je dit wel, dan zul je je wellicht wel langer vol voelen en misschien minder trek hebben, maar dit effect is tijdelijk en op de achtergrond lijdt je gezondheid onder de consequenties van het afbreken van teveel eiwit.

Wanneer zijn eiwit shakes wel een goed idee?

Als aanvulling op dagen dat je extra zwaar of veel hebt gesport, herstellende bent van een ziekte, zien of zwanger bent, én het niet mogelijk is om voldoende aminozuren via je voeding binnen te krijgen. Zie dit als uitzonderingen.

Concrete voorbeelden zijn; het herstellen van een kaakoperatie; je lichaam heeft nu extra eiwitten nodig voor het botherstel en het is moeilijk voldoende te eten vanwege de kaakoperatie. Een ander voorbeeld is wanneer je een lange reisdag hebt en onderweg geen mogelijkheid hebt om genoeg aminozuren te eten.

Om te onthouden:

1. Een gezond persoon eet dagelijks precies zoveel eiwitten als zijn of haar lichaam nodig heeft voor lichaamsfuncties
2. Koolhydraten worden door het menselijk lichaam bij voorkeur gebruikt als energiebron. In de tweede plaats is dat vet, en in uiterste noodsituaties, eiwit.
3. Het menselijk lichaam kan geen eiwitten opslaan. Het gebruikt wat het nodig heeft en de rest plas je uit. Daarom is een dagelijkse inname van voldoende eiwit en de juiste hoeveelheid essentiële aminozuren zo belangrijk.
4. Het afbreken van eiwit kost het lichaam energie. Dit verhoogde energie metabolisme is de basis van veel eiwitrijke diëten die afvallen met eiwitten promoten. Maar de afbraak van eiwitten gaat gepaard met een hoge druk op de nieren, een verstoorde zuurtegraad, een verlies (en langdurig tekort) aan vitamines en mineralen en een verlies aan calcium.
5. Eet voldoende, maar niet teveel eiwitten. Lees hier over hoeveel dit precies is
6. Eiwitshakes zijn niet aan te raden, omdat je je voldoende aminozuren uit je voeding kan halen voor jouw dagelijkse aanbevolen hoeveelheid. In uitzonderlijke gevallen, zoals reisdagen en ziekteherstel, kan het moeilijk zijn om hieraan te voldoen. In die gevallen zijn er verschillende shakes op de markt met verschillende bronnen.
7. Afvallen met eiwitten / een eiwitten dieet is ongezond en kan gevaarlijke gevolgen hebben. Alle dagen gezond eten is sowieso de betere keuze.